حفظ قرآن در خواب يا خواب در خدمت قرآن

قرآن را به راحتي در خواب حفظ کنيد !
 

شايد شما هم عناوين فوق را شنيده يا خوانده باشيد . اما به راستي قضيه چيست ؟ آيا واقعاً مي توان قرآن را به راحتي و بدون صرف وقت ، در خواب حفظ کرد ؟
اگر سابقه اين مطلب را بخواهيم پي بگيريم ، ريشه آن با همين عنوان در همين چند ماهه اخير مطرح شده و آن هم با برداشت از طرح «يادگيري انگليسي در خواب ».طرفداران اين نظريه معتقدند با شنيدن لغات و جملات انگليسي در خواب همراه با ترجمه فارسي آنها ، مغز همراه با جرياناتي مثل سوپر استريو ديناميک يا آلفا و ... اين اصوات را در خواب تشخيص مي دهد و به حافظه مي سپارد . آنگاه در روز شما به راحتي همان کلمات را تشخيص داده و متوجه معنايشان مي شويد ؟
آيا اين مطلب درست است يا خير ؟ تاکنون چند نفر به اين طريق انگليسي را فرا گرفته اند ؟ جداي از پاسخ اين سوال ، طراحان حفظ قرآن در خواب هم همين شيوه را دست مايه کارخود قرار داده اند .اما واقعيت چيست ؟
ساليان متمادي است که وجود ضمير ناخودآگاه در مغز انسان ثابت شده است . قسمتي از ذهن کاملاً در اختيار حافظه ارادي انسان نيست ، بلکه عملکردي مستقل دارد .در واقع منبع و ماخذ بسياري از نظريات روان شناسي همين بخش است .توضيح بيشتر را با اين مثال مي توان بيان کرد : در آزمون ها و امتحانات بسيار اتفاق مي افتد که شما وقتي براي بار اول هر سوال را مي خوانيد ، قسمتي از جواب يا همه آن را به ياد نمي آوريد ؛ اماپس از مدتي در مرتبه ي دوم که سؤالات را مرور مي کنيد ، جواب به صورت کامل و شفاف برايتان آشکار مي شود . هنگام حل جدول هم همين طور است . معمولاً مرور دوم يا سوم ما را به پاسخ مي رساند . اما چرا ؟
اگر جواب را فراموش کرده ايم ، يادآوري مطلب فراموش شده در مرتبه ي دوم چگونه صورت مي گيرد ؟
محققان معتقدند ، ذهن از 2 بخش ، آگاه و ناخودآگاه تشکيل شده است . در فراگيري و حفظ هر چيز ، کل مطالب 2 بار نسخه برداري مي شود : يکي خودآگاه و ديگري در ناخودآگاه ذهن .
حال قسمت خودآگاه که کاملاً تحت اختيار اراده انسان است ، گاهي به دليل مشغله بسيار يا درگيري هاي ذهني متعدد ، دچار فراموشي موقت يا عقب زدگي دانسته ها مي شود .در اين هنگام ، قسمت ناخودآگاه ، ذهن پيامي را از مرکز کنترل حافظه دريافت مي کند و آنچه مورد نياز قسمت خودآگاه مي باشد را جستجو کرده و به قسمت خودآگاه منتقل مي کند .
اين بحث کاملاً علمي ، سالهاست که ثابت شده است و محققان از اين نوع فعاليت حافظه بهره برداري مي کنند .
پس فعاليت قسمت ناخودآگاه در يادگيري و يادآوري محفوظات و دانسته ها بسيار موثر است .حال چگونه از اين قدرت ذهن براي يادگيري بهتر و آسان تر استفاده کنيم ؟
قسمت ناخودآگاه ذهن شب ها بسيار فعال تر است . خصوصاً نيم ساعت اولي که انسان تازه خوابيده و قسمت شنيداري بدن هم هنوز فعاليت خود را به طور کامل حفظ کرده است .در اين هنگام هرچه را در اين بخش تشکيل مي دهد ؛ لذا شما يک نسخه پشتيبان بسيار قوي و متفن براي محفوظاتتان داريد . آنچه در روز مي آموزيد يا حفظ مي کنيد اگر در شب قبل ، آن را شنيده باشيد ، قطعاً يادگيري آن آسان تر خواهد بود .
به تازگي با بازسازي مجازي مغز و بررسي کنش و واکنش هاي الکتريکي نرون ها تحقيقاتي انجام شده که ثابت کرده است ، حفظ و فراگيري در شب بهتر از روز انجام مي شود ، چرا که ذهن در شب از افکار مزاحم خالي است ، اما در روز درگير افکار متعدد بوده و با توليد هورمون هاي مزاحم تمرکز ، مانند کريستول در کار فراگيري مغز گسستگي ايجاد مي شود .
در هر صورت در شب ، خصوصاً در ساعات اوليه خواب، که هنوز گوش و چشم انسان سنگين نشده است ، به لحاظ فعاليت بيشتر قسمت ناخودآگاه و دوري مغز از افکار مزاحم و درگيري روزمره ذهن ، حفظ و فراگيري بهتر انجام مي شود . لذا بر کار شبانه فراگيري و حفظ تاکيد بسيار مي شود .
چگونه خواب چنين اثري نداشته باشد با اينکه خداوند در قرآن کريم در آيه ي 23 از سوره ي روم مي فرمايد : و من آياته منامکم بالليل و النهار و ابتغاوکم من فضله .
در اين آيه ،خواب در شب يا روز ، نشانه اي از نشانه هاي الهي شمرده شده است که بايد در آن انديشيد . در پايان آيه هم مي فرمايد : ان في ذلک لآيات لقوم يسمعون . آيا بين شنيدن و خواب و مغز که مرکز انديشيدن است ، ارتباطي وجود ندارد ؟
پس چرا در آيه بين هر 3 (خواب ـ آيه بودن خواب که جاي انديشه دارد ـ استماع و شنيدن )ارتباط ايجاد شده است و خواب را نشانه و آيه براي کساني قرار داده که شنوا هستند .
بله ممکن است کسي اين ارتباط را نپذيرد ، ولي در کلام خداي حکيم ، هيچ چيز بي حکمت نيامده است .
با عنايت به مطالب فوق ،محققان و دانشمندان به اين نتيجه رسيده اند که اثر استماع هنگام خواب ، در فهم و درک و به خاطر سپاري بسيار زياد است .
حال ، ببينيم ، چگونه بايد از اين مزايا و هديه الهي استفاده کنيم ؟
1 ـ مرور و حتي حفظ را 2 تا 3 ساعت قبل از ساعت خواب انجام دهيم .
2 ـ هنگام خواب ، نوار درس جديدي که مي خواهيم فردا حفظ کنيم ، را در ضبط صوت گذاشته و با صدايي آرام و زمزمه وار گوش کنيم تا به خواب رويم . البته مدت اين استماع لازم نيست بيش از نيم ساعت باشد ؛ همين طور مي توانيم نوار جزئي را که فردا مي خواهيم مرور يا مباحثه کنيم را به همين شکل گوش دهيم .
3 ـ براي کودکان هم حتي قبل از سنين مدرسه مي توان ، نوار جزء 30 را به همين شکا برايشان برنامه ريزي کرد .
4 ـ استفاده از بالشتک هاي کوچکي که به اسم بالشتک قرآني عرضه مي شوند و به همين منظور تهيه شده اند ، يعني يک بلندگوي کوچک درون خود دارند ، را سفارش نمي کنيم ؛ زيرا اغلب آنها از مواد بهداشتي تهيه نشده اند . بلندگوي آنها نيز استاندارد نيست . اندازه اين متکاها هم مناسب نمي باشد . به جاي آن از ضبط صوت ، اما با صداي آرام استفاده کنيد .
5 ـ روز خصوصاً اول وقت ، به لحاظ فعال بودن قسمت ناخوداگاه و نيز درگير نشدن ذهن يا مسائل روزانه و همچنين استراحت شبانه سلول هاي مغز ، براي حفظ و مرور بسيار مناسب است .
با توجه به کل مطالب عنوان شده ، به هيچ عنوان نمي توان نقش فعاليت شبانه مغز را در فراگيري بهتر انکار کرد ، اما اغراق در اين مساله هم جايز نيست . نبايد گفت آن چه در شب شنيده مي شود ، بلافاصله در حافظه طولاني مدت ما ذخيره مي شود ؛ بلکه بدون سعي و تلاش چيزي به دست نمي آيد :و ان ليس للانسان الا ما سعي نجم / 39
فقط بايد از ظرفيت هاي ذهن و حافظه خوب استفاده کرد تا بهره وري بهتر و ماندگاري طولاني تر را در محفوظات خود شاهد باشيم .
منبع:ماهنامه قرآني ،آموزشي نسيم وحي،شماره 8 /س